İçindekiler →
Beslenme
- İnsanın büyüme, gelişme, sağlıklı ve üretken olarak uzun süre yaşayabilmesi için gerekli olan besin öğelerinin alınıp vücutta kullanılmasıdır.
- Beslenme, yaşamsal faaliyetlerin yerine getirilmesi için vazgeçilmez bir unsurdur. Bunun için yalnız beslenme yeterli değildir. Aynı zamanda sağlıklı beslenmek de gerekir. Sağlıklı beslenme bir alışkanlık hâline getirilirse beslenme olayı tam anlamıyla gerçekleşmiş olur.
Yeterli ve Dengeli Beslenmenin Önemi
Vücudun büyümesi, dokuların gelişmesi, yenilenmesi ve çalışması için gerekli olan besin öğelerinin her birinin yeterli miktarlarda ve dengeli alınması, vücutta uygun şekilde kullanılması “yeterli ve dengeli beslenme”dir. Besin öğeleri vücudun gereksinmeleri düzeyinde alınamazsa yeterli enerji oluşmadığı ve vücut dokuları beslenemediğinden “yetersiz beslenme” durumu oluşur.
Vücut için gerekli olan besin türlerinden herhangi biri alınmadığı zaman büyüme ve gelişmenin sekteye uğradığı ve çeşitli hastalıkların ortaya çıktığı bilimsel araştırmalar sonucunda ortaya konmuştur. Yenilen yiyecekler, güçlü ve zinde tutar.
Yetersiz ve Dengesiz Beslenmenin Zararları
Yetersiz ve dengesiz beslenme durumlarında vücudun büyüme, gelişme ve normal çalışmasında aksaklıklar oluşur. Yetersiz ve dengesiz beslenen kişinin vücudu mikroplara karşı dayanıklı değildir. Böyle kişiler çabuk hasta olur ve hastalıkları ağır seyreder. Herhangi bir besin öğesinin yetersiz alınması durumunda vücutta o besin öğesinin görevi yerine getirilemeyeceğinden vücut çalışması aksamakta ve hastalık baş göstermektedir.
Bunlar;
- Beriberi
- Pellegra
- Skorbüt
- Marasmus
- Raşitizm
gibi birçok hastalığın doğrudan sebebi olduğu gibi kızamık, boğmaca, verem, ishal gibi diğer birçok hastalığın da kolay yerleşmesinde ve ağır seyretmesinde önemli rol oynar.
Besin Öğeleri ve Vücut Çalışmasındaki Önemi
İnsanın gereksinmesi olan ve besinlerin bileşiminde yer alan 40’ı aşkın besin öğesi kimyasal yapılarına ve vücut çalışmasındaki etkinliklerine göre altı grupta toplanır. Bunlar; proteinler, yağlar, karbonhidratlar, madenler, vitaminler ve sudur.
Proteinler
Hücrelerin esas yapısını oluşturur, büyüme ve gelişme için en önemli besin öğesidir. Birçok hücre zamanla ölür ve yerine yenileri yapılır. Bu nedenle proteinler, hücrelerin yenilenmesi için önemli bir besin öğesidir. Vücudun savunma sistemlerinin, vücut çalışmasını düzenleyen enzimlerin, bazı hormonların esas yapıları proteindir.
Yağlar
Yağ en çok enerji veren besin öğesidir. Yetişkin insan vücudunun ortalama %18’i yağdır. Bireyin besinlerle aldığı enerji miktarı harcadığından çok ise vücudun yağ oranı artar, az ise azalır. Vücuda yeterli enerji alınmazsa vücuttaki yağ deposu kullanılır. Yağ doygunluk hissi verir. Deri altı yağı vücut ısısını kontrol eder.
Karbonhidratlar
Başlıca görevi vücuda enerji sağlamaktır. Günlük enerjinin çoğu % 60’ı karbonhidratlardan sağlanır. Yetişkin insan vücudundaki toplam karbonhidrat miktarı % 1’in altındadır. Karbonhidratlar yetersiz alındığında proteinler enerji kaynağı olarak kullanılacağı için günlük karbonhidrat ihtiyacının eksiksiz olarak karşılanması önemlidir.
Mineraller (Madenler)
Yetişkin insan vücudunun ortalama % 6’sı madenlerden oluşmuştur. Minerallerin bir bölümü iskelet ve dişlerin yapı taşını oluşturur. Diğer bir bölümü de vücut suyunun dengede tutulmasını sağlar. Bazı mineraller, vücutta besin öğelerinden enerji oluşmasında ve zorunlu oksijenin taşınmasında gereklidir.
Vitaminler
Vitaminlerin bir bölümü, besinlerle aldığımız karbonhidrat, yağ ve proteinden enerji elde edilmesine ve hücrelerin oluşması ile ilgili biyokimyasal olayların düzenlenmesine yardımcı olur. Bazı vitaminler, kalsiyum ve fosfor gibi madenlerin kemik ve dişlere yerleşmesine yardımcıdır.
Su
Su, yaşam için zorunlu bir öğedir. Yenilen besinlerin sindirimi, emilimi, taşınması; hücrelerin, dokuların, organların çalışması; vücut ısısının denetimi; eklemlerin kayganlığı ve zararlı atık maddelerin vücuttan atılması su sayesinde olur. Vücudun su ihtiyacı su, sulu içecekler, besinler ve metabolizma sonucu oluşan suyla karşılanmaktadır. Günlük su ihtiyacı kişinin yaşına, fiziksel aktivitesine, kilosuna, havanın ısısına ve nem oranına göre değişiklik gösterir.
