Hastalıkların bulaşma yolları, hastalık nasıl bulaşır? Hastalık bulaşmaması için neler yapılır?
İçindekiler →
Hastalık Nasıl Bulaşır?
Doğrudan temas: Enfekte kişinin, duyarlı kişi (konakçı) ile doğrudan teması sonucu oluşan bulaşma şeklidir. Cinsel ilişki, cinsel öpüşme, kan nakli doğrudan temas ile bulaşmaya örnektir. Bu yolla; AİDS, HBV, frengi (bel soğukluğu), sifiliz, vd. hastalıklar bulaşmaktadır.
Dolaylı temas: Mikroorganizmanın, konakçıya bir aracı kullanarak girmesidir.
Mikroorganizma
Mikroorganizmalar çoğunlukla tek hücreli olsalar da çok hücreli örnekleri de mevcuttur. Doğal olarak her yerde bulunabilen tek hücreli, karmaşık enzim yapısına sahip mini canlılardır. Her zaman hastalık yapmazlar hatta bazen yaşamsal öneme sahiptir.
Normal Flora
Vücut içinde veya dışında zararsız bir şekilde yaşayan, normal koruyucu engeller (deri, mukoza) bozulmadıkça hastalığa neden olmayan mikroskopik canlılar (mikroorganizmalar) dır.
Patojen Mikroorganizmalar
Gıda mikrobiyolojisinde patojen ile kastedilen mikroorganizmalar bir düzine bakteri türü ile mikotoksijenik küflerden ibarettir. Gıdada bulunan ve insanlarda hastalık yapan mikroorganizmaların patojen olarak nitelendirilmesi için 2 temel koşul vardır.
Öncelikle mikroorganizma gıdada açıkça “bozuk” olarak nitelendirilemeyecek kadar az sayıda bulunduğunda hastalık yapabilme özelliğinde olmalıdır. Buna göre saprofit mikroorganizmalar ile patojenler arasında farklılık vardır.
Enfeksiyon
Enfeksiyon zinciri
Mikroorganizmanın enfeksiyon oluşturabilmesi için belirli aşamalardan geçmesi gerekir,
Bu aşamalar;
- Enfeksiyon ajanı (etkeni) Bakteri, virüs, mantar, parazit olabilir. Enfeksiyon etkenin hastalık oluşturma potansiyeli aşağıdaki koşullara bağlıdır:
- Mikroorganizmanın sayısına,
- Mikroorganizmanın virulansına (hastalık yapma kabiliyetine),
- Bireyin vücut direncine.
Rezervuar (Enfeksiyonun kaynağı)
Mikroorganizmaların doğal olarak yaşayıp üredikleri ortamdır. İnsan, hayvan, cansız nesneler (su, toprak) olabilir.
Çıkış kapısı İnsanlarda;
Solunum sistemi, boşaltım sistemi, sindirim sistemi ve deri bütünlüğünün bozulduğu yerlerdir. Örneğin: mikroorganizma balgam, tükürük, dışkı, idrar, kan vs ile vücut dışına çıkar.
Kaynaktan çıkış (Yayılma yolları)
Çeşitli araçlarla mikroorganizmalar bir yerden başka yere taşınırlar bunlar bulaşmış (kontamine) besinler, su veya cansız nesnelerdir (tarak, giysi, makas, vs ). Yayılımda, vektör ve portör önemli rol oynamaktadır.
Bulaşıcı ve Bulaşıcı Olmayan Hastalıklar Arasındaki Farklar
Bulaşıcı ve Bulaşıcı Olmayan Hastalıklar Arasındaki Farklar
Bulaşıcı hastalıklar ile bulaşıcı olmayan hastalıklar arasındaki temel fark, hastalığın sebebini oluşturan etmenlerdir:
Bulaşıcı Hastalıklar:
- Bu hastalıklar, virüsler, bakteriler, mantarlar, parazitler gibi mikroorganizmaların neden olduğu hastalıklardır.
- Mikroorganizmalar, dışarıdan vücuda girdiğinde hastalık semptomlarına sebep olabilirler.
- Bulaşıcı hastalıklar genellikle kişiden kişiye temas yoluyla veya enfekte olmuş bir kişinin salgıladığı damlacıkların solunması sonucu yayılır.
Bulaşıcı Olmayan Hastalıklar:
- Genetik faktörler, yaşam tarzı, çevresel etkenler, beslenme alışkanlıkları, sigara kullanımı, fiziksel aktivite düzeyi, stres ve yaşlanma gibi faktörler bulaşıcı olmayan hastalıklara yol açabilir.
- Bu hastalıkların bulaşıcı etkenleri, diğer insanlardan veya dış ortamlardan kaynaklanmaz; bunun yerine vücudun iç dengesi veya dış etkenlere verdiği yanıt sonucu ortaya çıkar.
Bulaşıcı hastalıkların yayılmasını önlemek için hijyenik uygulamalar, aşılar, temiz içme suyu ve temiz gıda tüketimi gibi önleyici tedbirler alınabilir. Bulaşıcı olmayan hastalıklar ise genellikle kişisel sağlık alışkanlıkları ve yaşam tarzı değişiklikleriyle ilişkilidir
